سیاست خارجی ترامپ؛ واقعیت یا شعار

به گزارش خبرنگار سیاست خارجی گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران جوان ؛ با گذشت چندین ماه از آغاز رسمی رقابت‌های انتخاباتی در آمریکا و کنار رفتن تعدادی از کاندیداها اکنون دونالد ترامپ تنها نماینده حزب جمهوری خواه در انتخابات سال 2016 است. بسیاری در ابتدا باور داشتند که حضور وی در رقابت برای رسیدن به کرسی ریاست جمهوری چیزی بیش از یک شوخی نیست، مطبوعات تصاویری خنده دار از وی منتشر می‌کردند و معتقد بودند که یک تاجر بینش و تجربه سیاسی لازم برای رهبری ایالات متحده را ندارد و نمی‌تواند وارد این عرصه سراسر پیچیدگی شود اما با گذشت مدتی، پیروزی در چند انتخابات ایالتی حضور وی را به طور جدی تری مطرح کرد به نحوی که رسانه‌های مخالف او به جای تمسخر به طور جدی خطر رئیس جمهور شدن یک تاجر و برنامه ساز را برای آینده آمریکا تبیین کردند و برخی پا را از این فراتر گذاشته و از احتمال نابودی آمریکا با قدرت‌گیری ترامپ سخن گفتند. برای مثال نشریه اکونومیست، در طبقه‌بندی آوریل سال 2016 خود در مورد خطرهایی که اقتصاد جهانی را تهدید می‌کند، خطر پیروزی دونالد ترامپ را هم تراز خطر افزایش تروریسم قرار داد.

البته به تناسب این دیدگاه‌ها محبوبیت ترامپ هم بیشتر شد و همین بالا رفتن تعداد حامیان او بود که احتمال قدرت‌گیری‌اش را بیشتر کرد، کنار رفتن سایر کاندیداهای حزب جمهوری خواه همچون "تد کروز" و "جان کسیک" نشان از محبوبیت زیاد وی داشت یکی از دلایل افزایش محبوبیت وی اظهاراتی بود که در کمپین‌های انتخاباتی بیان می‌کرد. وی در کمپین‌های انتخاباتی حرف هایی را می‌زد که عده‌ای از مردم آمریکا با آن موافق بودند و همین امر موجب پیشی گرفتن وی از سایر رقبایش شد.

 از آنجا که  سیاست خارجی بخش مهمی از رقابت انتخاباتی را شامل می‌شود رویکرد هر یک از نامزدها نسبت به این مقوله می‌تواند در پیروزی یا شکستشان نقش منحصر به فردی ایفا کند. اما در مورد موضع ترامپ در قبال سیاست خارجی نمی‌توان اظهارنظر دقیقی کرد چرا که حرف‌های او پر است از شعارهای کلیشه‌ای و برنامه های کلی که به طرق گوناگون با هم در تناقضند. برای مثال شعار کمپین انتخاباتی وی "قدرتمند کردن دوباره ی آمریکاست" اما چگونگی این فرایند در نظرگاه این سرمایه دار آمریکایی چندان واضح نیست. ترامپ میگوید: «زمان زنگار زدایی از سیاست خارجه کنونی فرا رسیده است» ،بنا به نظر وی سیاست خارجی آمریکا پس از جنگ سرد رو به ضعف رفته و به تدریج «منطق جای خود را به حماقت داد و تکبر و خود بزرگ بینی در سیاست خارجی فاجعه آفرید». با کمی اغماض می‌توان گفت که ترامپ نوعی ملی‌گرایی را مدنظر قرار داده که در راستای آن منافع ملی برهمه چیز اولویت دارد البته برخی از نظرات نوع آورانه ی او را می‌توان شعارهای انتخاباتی دانست که می‌کوشد با سرپیچی از روند مرسوم و متداول دنیای سیاست ایالات متحده برای خود رأی جمع کند.

** اولویت نخست آمریکاست
ترامپ با انتقاد از دیدگاه اوباما در مسائل خارجی که مبتنی بر مذاکره و تعامل است، شعار "اولویت نخست آمریکاست" را مطرح می‌کند کمتر کسی معتقد است که ایالات متحده حتی در یک مورد منافع کشور دیگری را بر منافع خودش ترجیح داده باشد و حتی اگر عملی از سوی آمریکا صورت گرفته که در ظاهر نشان دهنده ی این امر است، منافع دولت آمریکا را در بلند مدت تحقق بخشیده، با این وجود ترامپ معتقد است که آمریکا دیگر نباید هزینه‌های گزاف حمایت از متحدان خود را بپردازد او در سخنرانی خود در واشنگتن دی سی تاکید کرد: «کشورهایی که ما از آنها دفاع می‌کنیم، باید هزینه این اقدامات را بپردازند. در صورتی که این هزینه پرداخت نشود، امریکا باید اجازه دهد این کشورها خودشان از کشور خود دفاع کنند. ما گزینه دیگری نداریم.»با وجود اینکه یکی از مهم ترین منابع قدرت آمریکا در جهان متحدان آن هستند، او معتقد است که آمریکا دارد بیش از برای حمایت از متحدانش هزینه می کند و این هزینه ها فایده ی چندانی ندارند.
وی در پرتو این دیدگاه (اولویت منافع ملی آمریکا)، تهدید ناشی از پناه جویان و مهاجران مکزیکی را یادآور می‌شود که با ورودشان به آمریکا موجب نا امنی و هزینه تراشی برای دولت می‌شوند. او معتقد است دولت آمریکا باید خود را به نوعی از شر این هزینه‌ها خلاص کند و در این راستا ایده جنجال برانگیز کشیدن دیوار بر مرز مکزیک را برای جلوگیری از ورود اهالی مکزیک که به قول خودش بدترین شهروندان آن کشور هستند، مطرح کرد.عده ای از کارشناسان معتقدند که ساخت این دیوار بی احترامی به نزدیکترین همسایگان آمریکاست و باعث بروز احساسات ضد آمریکایی در آمریکای لاتین خواهد شد."انریکه پنیا نیتو"، رئیس جمهور مکزیک، ضمن محکوم کردن «سخنان نژاد پرستانه» و «بیگانه ستیزی» ترامپ گفت: «با هر کسی که در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا پیروز شود و به کاخ سفید راه پیدا کند مایل به همکاری هستیم اما «ترامپ» با این موضع گیری نمی‌تواند روابط دوستانه‌ای با مکزیک داشته باشد.»


**تداوم پروژه‌ی اسلام هراسی در پوشش مبارزه با افراطی‌گری

دونالد ترامپ در اظهارات خود گفته «مقابله با گسترش اسلام افراطی باید هدف سیاست خارجی آمریکا و به واقع جهان باشد»وی با یادآور شدن خطر گسترش اسلام افراطی و وقوع حوادث تروریستی در آمریکا استراتژی خود را برای مقابله با داعش تبیین کرده است طرح ابتدایی او برای داعش قطع کردن منابع مالی حاصل از فروش نفت این گروه تروریستی است، که همین امروز هم در کاخ سفید دنبال می شود. البته ترامپ وعده بمباران مواضع داعش را داده و گفته که شرکت های نفتی آمریکایی را برای بازسازی زیرساخت های ویران شده به عراق و سوریه خواهد فرستاد تا نفت این دو کشور را برای ایالات متحده مصادره کنند، همچنین او به شکلی مبهم وعده داده که داعش را به زودی نابود کند، او برای این کار علاوه بر اقدام نظامی بر ضرورت «جنگ فرهنگی و رودررویی ایدئولوژیک» نیز تأکید می‌کند اما چگونگی این جنگ را مشخصا تبیین نکرد.دونالد ترامپ در یک سخنرانی خود پیرامون امنیت ملی، بر درخواست خود جهت اِعمال ممنوعیت موقت بر ورود مسلمانان به آمریکا پافشاری کرد و پیشنهاد داد که مهاجرت از کشورهایی با «پیشینه اجرای عملیات تروریستی» به حالت تعلیق درآید.

این اظهارات با واکنش های زیادی در سراسر جهان همراه بود، بسیاری از مقامات آمریکایی هم انتقاد خود از این سخنان ترامپ را ابراز کردند. برای مثال "جو بایدن" ، معاون اوباما در این خصوص گفت: «ترویج سیاست ترس و عدم تساهل- برای نمونه پیشنهاد ممنوعیت ورود مسلمانان به آمریکا و یا زدن اتهام همدستی در عملیات تروریستی به تمام اعضای یک جامعه مذهبی- پایگاه کنونی آمریکا به عنوان بزرگترین دموکراسی در تاریخ جهان را مورد تردید قرار می دهد.»وی در ادامه بدون ذکر نامی از ترامپ گفت: «بیگانه سازی ۱.۵ میلیارد مسلمان- که اکثریت عظیمی از آنها چه در آمریکا و چه در خارج از این کشور طرفدار صلح هستند- تنها شرایط را بدتر خواهد کرد.»ترامپ در بخش دیگری معتقد است که «با متحدان مان در جهان اسلام که با خطر خشونت اسلام افراطی روبرو هستند» همکاری نزدیکی برقرار خواهد کرد، اما نباید فراموش کرد که ترامپ شخصی است که به مسلمانان و مهم ترین متحدان آمریکا توهین کرده است. در چنین شرایطی سخن گفتن از همکاری به نظر غیر منطقی می رسد.

**به جای پیگیری دموکراسی در خاورمیانه، تمدن غرب را تبلیغ کنید!

این ایده که آمریکا شیوه حکومت داری خود را در جهان گسترش دهد سالها مورد توجه سیاست‌مداران این کشور بود حال ترامپ معتقد است این ایده خطرناک بوده و مشکلاتی را به بار آورده است ترامپ با اشاره به اشتباهاتی که آمریکا در خاورمیانه مرتکب شده گفت: «همه اینها از تفکری نشات گرفت که بر اساس آن می خواستیم کشورهایی را که نه تجربه‌ای و نه تمایلی به دموکراسی داشتند با دموکراسی غربی همراه کنیم. هر چه نهاد در آن کشورها بود نابود کردیم و از آنچه بر جا گذاشتیم شگفت زده شده‌ایم. جنگ داخلی ، بنیادگرایی اسلامی و از دست رفتن جان هزاران آمریکایی و ضرر چند میلیارد دلاری حاصل این ایده بود. خلاء ایجاد شده را داعش پر کرد. ایران و روسیه پر کردند و ناعادلانه به ثروت و غنای خود افزودند. آنها بسیار سود کردند و این بسیار برای آمریکا غم انگیز است. سیاست خارجی ما به معنای واقعی کلمه "فاجعه" است. هیچ چشم انداز ، هدف ، مسیر و راهبردی برای این سیاست خارجی به چشم نمی خورد.»او معتقد است که به جای ترویج ارزش‌های جهانی مشترک مثل دموکراسی غربی - که مورد قبول همه نیست - باید تمدن غرب و دستاوردهای آن را تبلیغ کرد و این امر بیش از مداخله نظامی در تشویق به اصلاحات مثبت در هر نقطه از جهان تأثیر خواهد داشت.

**روابط باچین؛ تعامل سیاسی با چاشنی جنگ تجاری

با وجود اینکه ترامپ بهبود روابط با چین را درنظر دارد اما در اجتماع انتخاباتی‌اش در "فورت واین" گفت: «آمریکایی‌ها دیگر نمی‌توانند اجازه دهند چین به کشورشان تجاوز کند.» این تاجر آمریکایی عقیده دارد که ارزش پایین یوآن چین به اقتصاد صادراتی آمریکا آسیب زده و فقدان قوانین مالکیت معنوی باعث شده سرقت چین از محصولات آمریکایی بالا بگیرد ترامپ برای مقابله با این آسیب‌ها راهکارهای زیر را در نظر دارد.- متهم کردن رسمی چین به دستکاری ارزی- اعزام نیروی نظامی بیشتر به دریای جنوبی چین- وضع 45 درصد مالیات گمرکی به واردات کالاهای چینی- پرداخت بدهی‌های ملی به این کشور
ترامپ معتقد است با پرداخت بدهی های کشورش به چین می تواند مانع باج خواهی چینی ها از بانک های آمریکایی شود.

البته این نظرات وی مختص حوزه اقتصاد است و او با پیگیری سیاست‌های فوق قصد ایجاد تعادل در موازنه تجاری با این کشور را دارد اما به طور کلی خواهان برقراری روابط دوستانه تری با چین است تا بتواند از طریق نفوذ این کشور، برنامه هسته‌ای کره شمالی را مهار نماید. اما او از این حقیقت غافل است که چه بسا بر هم زدن مناسبات اقتصادی چندین ساله با چین، نه تنها راه تعامل با این کشور را ببندد بلکه موجب تیرگی روابط شود. در همین راستا، "رابرت گیتس"، وزیر سابق دفاع ایالت متحده، گفت: «نمی توان با چین اعلام جنگ تجاری کرد و از آن طرف از این کشور درخواست یاری در خصوص همکاری با کره شمالی را داد. »

**رویای دوستی با مسکو

اگر دونالد ترامپ بهبود روابط با چین را بر مبنای اقتصاد دنبال می‌کند این امر را در قبال روسیه بر مبنای اقتدار پیگیری می‌کند و معتقد است  با توجه روابط واشنگتن و مسكو كه بر سر برخی موضوعات از جمله بحران اوكراین و سوریه تیره شده است می‌توان از موضع قدرت و براساس منافع مشترک خصوصا مبارزه با داعش در روابط با مسکو بهبود حاصل کرد. وی در این خصوص اظهار داشت: «آمریکا از این‌که دشمنان قدیمی تبدیل به دوست شوند و دوستان قدیمی تبدیل به هم‌پیمان استقبال می‌کند. آمریکا باید "از موضع قدرت" از تنش‌های خود با روسیه بکاهد و به "چرخه هراس‌آور خصومت پایان دهد" و بر مبنای منافع مشترک، با مساله ظهور اسلام‌گرایان افراطی که نگرانی آنها هم است، مقابله کند.»

ترامپ مشخصا به دنبال ایجاد روابط دوستانه با روسیه  است و در مراتب مختلف ترامپ و پوتین نزدیکی فکری خود را متقابلا بیان کرده‌اند از نگاه ترامپ، ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه، سیاستمدار قدرتمند قابل احترامی است که منافع مشترکی با آمریکا در نابودی داعش دارد و بنابراین می تواند شریک واشنگتن باشد. البته پوتین نیز به نوبه خود گفته که در دوران ریاست جمهوری ترامپ روابط ایالات متحده ـ روسیه بهتر خواهد شد، اما با این وجود به خاطر وجود تقابل بنیادین و همچنین منافع متضاد در برخی از مسائل بین‌المللی میان روسیه و آمریکا، به نظر می‌رسد حتی با به قدرت رسیدن ترامپ و ماندن وی بر سر عقیده اش هم تغییر عمده‌ای در روابط این دو کشور حاصل نخواهد شد.


**سوریه و فلسطین
ترامپ در این باره گفت: جنگیدنِ همزمان با بشار اسد و گروه تروریستی داعش دیوانگی و حماقت است. آنها (اسد و داعش) با یکدیگر می جنگند و ما هم با هر دوی آنها می جنگیم، در حالی که مشکل بزرگتر از اسد، داعش است.وی همچنین در سخنرانیهای خود ضمن تاسف از این که مناقشه مسلحانه سوریه همچنان ادامه دارد و هر روز قربانیان جدیدی می گیرد، تاکید کرده در این شرایط بهتر است این امکان را به روسیه بدهیم که به صورت فعالانه با گروه تروریستی داعش در خاک سوریه مبارزه کند.او با وجود مخالفت هم حزبی هایش با این عقیده، اظهار داشت: «مگر ما نمی خواهیم به خشونتهای داعش پایان دهیم؟ روسیه هم می خواهد همین کار را انجام دهد. بنابراین بهتر است به روسیه اجازه دهیم در سوریه با این گروه بجنگد. »ترامپ در مناقشات فلسطين و سرزمين هاي اشغالی، با بيان اينكه مذاكرات صلح سخت ترين توافقنامه ممكن در جهان است قول اتخاذ موضع بی طرفانه را داده است و وعده داده است مذاكرات بين فلسطينيان و صهيونيست ها را امتحان خواهد كرد.

**توافق هسته ای؛ عرصه ی ادعاهای انتخاباتی
اظهارنظرات وی در مورد ایران بیشتر در رابطه با توافق هسته‌ای بوده در اینجا هم به نظر می‌رسد شعارهای انتخاباتی نظر واقعی شخص ترامپ را تحت تأثیر قرار داده از طرفی خود را ملزم به اجرای برجام می‌داند و از طرفی در ا 21 مارس در کنوانسیون سالانه لابی قدرتمند یهودیان "آیپک" اعلام کرد «اولویت اولش برچیدن توافق فاجعه بار با ایران» است. این نامزد جمهوری‌خواهان در گفتگو با روزنامه واشنگتن پست گفت توافق هسته‌ای با ایران «یکی از بدترین چیزهایی است که مذاکره درباره آن را دیده‌ام». افزون بر این وی، مثل جناح جمهوری‌خواهان، از «ساده لوحی» دستگاه حکومتی اوباما در برابر سیاست ایران ابراز تاسف کرد.

نظر دیگر ترامپ در این مورد این است که با بهره‌گیری از تحریم‌های سنگین‌تر مجددا ایران را پای میز مذاکره آورده و به قول خودش این توافق را بهتر کند و در جهت بازپس گیری مبالغی که آمریکا به ایران پرداخته قدم بردارد او برجام را افتضاح خواند و نظارت بازرسان ايراني بر تاسيسات اتمي ايران را از جمله مشكلات اين توافقنامه برشمرد، وي همواره مذاكره كنندگان آمريكایی را به ساده لوح بودن و نيرنگ خوردن از مذاكره كنندگان ايرانی متهم کرده، و بخاطر ادامه مذاكرات در حالیكه شهروندان آمريكایی در ايران زندانی بودند كاخ سفيد را مورد انتقاد قرار داده است.ترامپ علاوه بر آزادی زندانيان آمريكايی به عنوان پيش شرط مذاكرات با ايران، پرداخت 150 ميليارد دلار به ايران (كه اين رقم از طرف دولت آمريكا غير مستند اعلام شده است) را باخت بزرگ آمريكا در نتيجه مذاكرات عنوان داشته و مدعي شد اگر رئيس جمهوري آمريكا بود به بهانه اينكه آمريكا كشوري ورشكسته با بيش از 19 تريليون دلار بدهی است اعلام می كرد كه توان پرداخت پول به ايران را نخواهد داشت و اذعان داشت، «مشكل اين است كه من دير رئيس جمهوری خواهم شد و ايران پول را قبلا گرفته است و حتی با برهم خوردن توافقنامه ايران پولی پس نخواهد داد.»روشن است که هدف او از این راهبرد جمع کردن رای و اطمینان دادن به اسرائیل، متحد دیرین آمریکا، است؛ اما این اظهارات، از تمایلات ترامپ و عدم درایت او در مسائل دیپلماسی نیز حکایت دارد. هرچند توافق وین از 16 ژانویه به اجرا درآمده است اما برخی از تحریم‌های آمریکا بر ضد ایران هنوز پابرجاست. فعلا دو کشور راهی طولانی برای عادی سازی روابط یا آن چیزی که ترامپ "فاجعه" میخواند، در پیش دارند.

در پایان باید گفت، ترامپ موجودیت ناتو و منافع آن و اتحاد آمریکا با ژاپن و کره جنوبی را زیر سوال برده است. او همه گزینه های سیاست خارجی را رد می کند و معتقد است که در این سی سال اخیر هیچ کار درستی در این خصوص انجام نشده است (حتی در مورد توافق هسته ای، به نتیجه رسیدن دو معاهده تجاری و از سر گیری روابط سیاسی با کوبا در دوره ی اوباما). به نظر برخی تحلیلگران، این نگاه ارزیابی درستی از جایگاه ایالات متحده در عرصه روابط بین الملل نیست و صرفا سفسطه بازیست. ترامپ از یک سو از ضرورت توسعه ارتش آمریکا تاکید می کند و از سوی دیگر از هزینه جنگ های خارجی و ماجراجویی های نظامی ایالات متحده انتقاد می کند. او با شدت و حدت از ریشه کن کردن دشمنان سخن می گوید و از سویی برتری دیپلماسی و اهمیت "احتیاط و خودداری" را خاطر نشان می کند. 
همانطور که گفته شد، با توجه به تناقضات موجود در اظهارات این کاندیدا، به درستی نمی توان  نظر واقعی وی را تشخیص داد، بسیاری از تحلیلگران این امر را ناشی از بی اطلاعی وی از مسائل سیاسی، اجتماعی و اقتصادی میدانند، اما شاید او به واقع اصل "غیر قابل پیش بینی بودن" را سرلوحه ی کار خود قرار داده، تا در فضای غبار آلود ابهاماتی که خود به وجود آورده، آرای اقشار مختلف مردم را کسب نموده و در انتخابات پیروز شود، یقینا نتیجه ی انتخابات و همچنین عملکرد های بعدی -وی در صورت رسیدن به مقام قدرتمند ترین شخص آمریکا- ، صحت و سقم این مساله را  نشان می دهد.

اکنون که تا انتخابات ریاست جمهوری آمریکا چیزی در حدود 4 ماه باقی مانده باید منتظر بود و دید که در صورت پیروزی میلیاردر آمریکایی، "دونالد ترامپ" ، سخنان وی تا چه اندازه به اعتقاد شخصی وی نزدیک بوده و تا چه میزان صرفا شعار هایی بودند برای جمع آوری رای.
پنجاه و هشتمین انتخابات ریاست‌جمهوری ایالات متحده آمریکا قرار است سه شنبه ‎۱۸ آبان ۱۳۹۵ برابر ۸ نوامبر ۲۰۱۶ میلادی برگزار شود.

گزارش از: محمدعلی صارمی

کلیدواژه ها :ملی ایران جهان آمریکا حوزه رئیس جمهور تروریست مبارزه انتخابات روسیه گروه تروریستی تروریست های داعش چین جنگ سوریه آمریکایی